Ticaret Bakanlığı, Ürün İhtisas Borsasının Kuruluş, Faaliyet, İşleyiş ve Denetim Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte önemli revizyonlar yaptı. 22 Ağustos 2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan bu değişiklikler, borsanın işleyişinde ve üyelerinin sorumluluklarında köklü yenilikler getiriyor.
Yönetmelikte Öne Çıkan Düzenlemeler
1. Personel Eğitim Şartları Yeniden Belirlendi: Yönetmeliğin 18. maddesinde yapılan değişiklikle, borsada yönetici ve uzman olarak görev yapacak personelin sahip olması gereken nitelikler yeniden tanımlandı. Artık, bilgi teknolojileri biriminde görevli olanlar hariç, diğer birimlerde çalışanların üniversitelerin iktisadi ve idari bilimler, hukuk, mühendislik fakülteleri ile sermaye piyasaları veya bankacılık bölümlerinden mezun olmaları şartı getirildi. Bu düzenleme, borsada görev yapacak personelin niteliğini artırmayı amaçlıyor.
2. Üyelik Teminatlarında Yeni Düzenleme: Yönetmeliğin 20. maddesine eklenen yeni fıkra ile borsaya üye olan kuruluşlardan Türk Lirası, Merkez Bankası tarafından serbestçe alınıp satılabilen yabancı para birimleri veya banka teminat mektubu şeklinde teminat alınabileceği belirtiliyor. Bu teminatlar, borsa üyelerinin doğurabileceği zararlar ve yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda kullanılacak. Teminatların miktarı, tahsili, eksik kalan kısmının tamamlanması ve diğer detaylar ise borsa yönergeleri ile belirlenecek.
3. İşlem Usulleri ve Temerrüt Süreçleri: Yönetmeliğin 23. maddesi, ödeme ve teslimat süreçlerinin tamamlanmasına, temerrüt halleri ve bu hallerde alınacak önlemler ile uygulanacak yaptırımlara dair esasları netleştiriyor. Bu düzenleme, borsa işlemlerinde nakit ve varlıkların transferi sürecinde tarafların yükümlülüklerini yerine getirmelerini garanti altına alıyor. Ayrıca, borsa veya yetkilendirilmiş takas merkezi, üyelerden nakit, devlet iç borçlanma senedi veya banka teminat mektubu şeklinde maktu veya oransal teminat talep edebilir.
4. Merkezi Karşı Taraf Uygulaması: Yönetmeliğin 26. maddesinde, borsa işlemlerinde merkezi karşı taraf (MKT) uygulamasının yürütülebileceği belirtildi. MKT, borsada gerçekleştirilen işlemlerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesini taahhüt eder. Bu uygulama, borsa işlemlerinde alıcı ve satıcı arasında güvenli bir işlem ortamı yaratmayı amaçlıyor.
5. Garanti Fonu Oluşturulması: Yeni yönetmeliğin 29. maddesi, borsa tarafından bir garanti fonu oluşturulabileceğini düzenliyor. Bu fon, borsa işlemlerinde takas yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi durumunda kullanılmak üzere kurulacak. Fon, borsa üyelerinin katkı payları ile oluşturulacak ve teminat olarak kabul edilen varlıklarla desteklenecek. Bu varlıklar, fon amacı dışında kullanılamayacak, üçüncü kişilere devredilemeyecek ve haczedilemeyecek.
Yapılan bu düzenlemeler, Ürün İhtisas Borsasının daha etkin ve güvenli bir işleyişe kavuşmasını sağlıyor. Personel niteliğinin artırılması, üyelik teminatlarının netleştirilmesi ve garanti fonu uygulaması gibi yenilikler, borsanın güvenilirliğini artırıyor. Yatırımcılar için de daha sağlam bir işlem ortamı sunuluyor.
